Sanskrit Vyakaran Dhatu Roop PDF
Sanskrit Vyakaran Dhatu Roop PDF ( संस्कृत व्याकरण धातु रूप ) : दोस्तो आज इस पोस्ट मे संस्कृत व्याकरण (Sanskrit Grammar) के धातु रूप टॉपिक का विस्तारपूर्वक अध्ययन करेंगे । यह पोस्ट सभी शिक्षक भर्ती परीक्षा व्याख्याता (School Lecturer), द्वितीय श्रेणी अध्यापक (2nd Grade Teacher), REET 2021, RPSC, RBSE REET, School Lecturer, Sr. Teacher, TGT PGT Teacher, 3rd Grade Teacher आदि परीक्षाओ के लिए महत्त्वपूर्ण है । अगर पोस्ट पसंद आए तो अपने दोस्तो के साथ शेयर जरूर करे ।
| RBSE REET 2021 : Important Links | |
|---|---|
| RBSE REET 2021 Notification | Click Here |
| RBSE REET 2021 Syllabus | Click Here |
| RBSE REET 2021 Admit Card | Click Here |
| RBSE REET Question Papers | Click Here |
| RBSE REET Answer Key | Click Here |
| RBSE REET Study Materials | Click Here |
| REET 2021 Telegram Group | Click Here |
Sanskrit Vyakaran Dhatu Roop PDF ( संस्कृत व्याकरण धातु रूप )
लकार या काल : प्रयोग की दृष्टि से क्रियाओं की विभिन्न अवस्थाएँ होती हैं, संस्कृत में उन्हें लकारों द्वारा प्रकट किया जाता है। संस्कृत में प्राय: सभी कालों के प्रारम्भ में ‘ल’ वर्ण आता है, अत: इन्हें लकार कहते हैं। ये 10 होते हैं
- लट् लकार (वर्तमानकाल),
- लिट् लकार (परोक्ष भूतकाल),
- लुट् लकार (अनद्यतन भविष्यत्),
- लृट् लकार (सामान्य भविष्यत्),
- लङ् लकार (अनद्यतन भूत),
- लिङ् लकार (विधिलिङ) अनुमति, आज्ञा, प्रार्थना आदि अर्थ में,
- आशीलिङ् (आशीर्वाद अर्थ में),
- लोट् लकार (आज्ञा अर्थ में)
- लुङ् लकार (सामान्य भूतकाल) तथा
- लुङ् लकार (हेतु-हेतुमद्भूत)
उम्रर्युक्त लकारों में लट्, लोट्, लङ, विधिलिङ ये चार लकार सार्वधातुक और शेष छ: लकार आर्धधातुक कहलाते हैं।
क्रिया के तीन पद होते हैं—
- परस्मैपद
- आत्मनेपद
- उभयपद
(1) परस्मैपद– क्रिया के व्यापार का परिणाम जब कर्ता को प्राप्त न होकर किसी अन्य को प्राप्त होता है तब वहाँ क्रिया के परस्मैपदी रूप का प्रयोग होता है; जैसे-पठति।
(2) आत्मनेपद– जब क्रिया के व्यापार का परिणाम कर्ता तक ही सीमित रहता है, वहाँ क्रिया का आत्मनेपदी रूप प्रयुक्त होता है; जैसे-लभते।
(3) उभयपद– जिन धातुओं के ‘परस्मैपदी’ तथा ‘आत्मनेपदी’ दोनों रूप प्रसंगानुसार प्रयुक्त होते हैं, वे उभयपदी धातुएँ कहलाती हैं; जैसे—कृ—करोति, कुरुते; नी-नयति, नयते; जि- जयति, जयते।
धातुगण : उन अनेक धातुओं के समूह को गण कहते हैं, जिनमें एक विकरण प्रत्यय होता है। संस्कृत में विकरण प्रत्ययों के आधार पर समस्त धातुओं को दस गणों में विभक्त किया गया है। प्रत्येक गण का नाम उसकी प्रथम धातु के आधार पर रखा गया है । दस गणों में कुल धातुओं की संख्या 1970 है।
इन गणों के नाम इस प्रकार हैं
- भ्वादिगण
- अदादिगण
- जुहोत्यादिगण
- दिवादिगण
- स्वादिगण
- तुदादिगण
- रुधादिगण
- तनादिगण
- क्रयादिगण
- चुरादिगण
परस्मैपद पद की सभी लकारों की धातु रूप सरंचना:
1. लट् लकार (वर्तमान काल)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | ति | तस् (त:) | अन्ति |
| मध्यम पुरुष | सि | थस् (थ:) | थ |
| उत्तम पुरुष | मि | वस् (व:) | मस् (म:) |
2. लोट् लकार (अनुज्ञा)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | तु | ताम् | अन्तु |
| मध्यम पुरुष | हि | तम् | त |
| उत्तम पुरुष | आनि | आव | आम |
3. लङ्ग् लकार (भूतकाल)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | त् | ताम् | अन् |
| मध्यम पुरुष | स् | तम् | त |
| उत्तम पुरुष | अम् | व | म |
4. विधिलिङ्ग् लकार (चाहिए के अर्थ में)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | यात् | याताम् | युस् |
| मध्यम पुरुष | यास् | यातम् | यात |
| उत्तम पुरुष | याम् | याव | याम |
5. लुट् लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | ता | तारौ | तारस् |
| मध्यम पुरुष | तासि | तास्थस् | तास्थ |
| उत्तम पुरुष | तास्मि | तास्वस् | तास्मस् |
इसे भी देखे : हिन्दी व्याकरण काल
6. लृट् लकार (भविष्यत्)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | स्यति | स्यतस् (स्यत:) | स्यन्ति |
| मध्यम पुरुष | स्यसि | स्यथस् (स्यथ:) | स्यथ |
| उत्तम पुरुष | स्यामि | स्याव: | स्याम: |
7. लृङ्ग् लकार (हेतुहेतुमद्भूत)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | स्यत् | स्यताम् | स्यन् |
| मध्यम पुरुष | स्यस् | स्यतम् | स्यत् |
| उत्तम पुरुष | स्यम | स्याव | स्याम |
8. आशीर्लिन्ग लकार (आशीर्वाद देना)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | यात् | यास्ताम् | यासुस् |
| मध्यम पुरुष | यास् | यास्तम् | यास्त |
| उत्तम पुरुष | यासम् | यास्व | यास्म |
9. लिट् लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अ | अतुस् | उस् |
| मध्यम पुरुष | थ | अथुस् | अ |
| उत्तम पुरुष | अ | व | म |
10. लुङ्ग् लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | द् | ताम् | अन् |
| मध्यम पुरुष | स् | तम् | त |
| उत्तम पुरुष | अम् | व | म |
आत्मेनपद पद की सभी लकारों की धातु रूप सरंचना:
1. लट् लकार (वर्तमान काल)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | ते | आते | अन्ते |
| मध्यम पुरुष | से | आथे | ध्वे |
| उत्तम पुरुष | ए | वहे | महे |
2. लोट् लकार (अनुज्ञा)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | ताम् | आताम् | अन्ताम् |
| मध्यम पुरुष | स्व | आथाम् | ध्वम् |
| उत्तम पुरुष | ऐ | आवहै | आमहै |
3. लङ्ग् लकार (भूतकाल)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | त | ताम् | अन्त |
| मध्यम पुरुष | थास् | आथाम् | ध्वम् |
| उत्तम पुरुष | इ | वहि | महि |
4. विधिलिङ्ग् लकार (चाहिए के अर्थ में)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | ईत | ईयाताम् | ईरन् |
| मध्यम पुरुष | ईथास् | ईयाथाम् | ईध्वम् |
| उत्तम पुरुष | ईय | ईवहि | ईमहि |
5. लुट् लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | ता | तारौ | तारस |
| मध्यम पुरुष | तासे | तासाथे | ताध्वे |
| उत्तम पुरुष | ताहे | तास्वहे | तास्महे |
6. लृट् लकार (भविष्यत्)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | स्यते | स्येते | स्यन्ते |
| मध्यम पुरुष | स्यसे | स्येथे | स्यध्वे |
| उत्तम पुरुष | स्ये | स्यावहे | स्यामहे |
7. लृङ्ग् लकार (हेतुहेतुमद्भूत)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | स्यत | स्येताम् | स्यन्त |
| मध्यम पुरुष | स्यथास् | स्येथाम् | स्यध्वम् |
| उत्तम पुरुष | स्ये | स्यावहि | स्यामहि |
8. आशीर्लिन्ग लकार (आशीर्वाद देना)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | सीष्ट | सियास्ताम् | सीरन् |
| मध्यम पुरुष | सीष्टास् | सीयस्थाम् | सीध्वम् |
| उत्तम पुरुष | सीय | सीवहि | सीमहि |
इसे भी देखे : Sanskrit Vyakaran Online Test Series
9. लिट् लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | ए | आते | इरे |
| मध्यम पुरुष | से | आथे | ध्वे |
| उत्तम पुरुष | ए | वहे | महे |
10. लुङ्ग् लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | त | आताम् | अन्त |
| मध्यम पुरुष | थास् | आथम् | ध्वम् |
| उत्तम पुरुष | ए | वहि | महि |
संस्कृत व्याकरण परस्मैपदी धातुएँ
(1) भू(होना) धातु (वर्तमान काल)
- लट् लकार – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | भवति | भवतः | भवन्ति |
| मध्यमपुरुषः | भवसि | भवथः | भवथ |
| उत्तमपुरुषः | भवामि | भवावः | भवामः |
2. लृट् लकार – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | भविष्यति | भविष्यतः | भविष्यन्ति |
| मध्यमपुरुषः | भविष्यसि | भविष्यथः | भविष्यथ |
| उत्तमपुरुषः | भविष्यामि | भविष्यावः | भविष्यामः |
3. लोट् लकार – अनुज्ञा
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | भवतु/भवतात् | भवताम् | भवन्तु |
| मध्यमपुरुषः | भव/भवतात् | भवतम् | भवत |
| उत्तमपुरुषः | भवानि | भवाव | भवाम |
4. लङ् लकार – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | अभवत् | अभवताम् | अभवन् |
| मध्यमपुरुषः | अभवः | अभवतम् | अभवत |
| उत्तमपुरुषः | अभवम् | अभवाव | अभवाम |
5. विधिलिङ् लकार – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | भवेत् | भवेताम् | भवेयुः |
| मध्यमपुरुषः | भवेः | भवेतम् | भवेत |
| उत्तमपुरुषः | भवेयम् | भवेव | भवेम |
(2) पा / पिव् (पीना) धातु परस्मैपदी
1. लट् लकार, पा/पिव् धातु – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | पिवति | पिवतः | पिवन्ति |
| मध्यमपुरुषः | पिवसि | पिवथः | पिवथ |
| उत्तमपुरुषः | पिवामि | पिवावः | पिवामः |
2. लृट् लकार, पा/पिव् धातु – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | पास्यति | पास्यतः | पास्यन्ति |
| मध्यमपुरुषः | पास्यसि | पास्यथः | पास्यथ |
| उत्तमपुरुषः | पास्यामि | पास्यावः | पास्यामः |
3. लोट् लकार, पा/पिव् धातु – अनुज्ञा
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | पिवतु/पिवतात् | पिवताम् | पिवन्तु |
| मध्यमपुरुषः | पिव/पिवतात् | पिवतम् | पिवत |
| उत्तमपुरुषः | पिवानि | पिवाव | पिवाम |
4. लङ् लकार, पा/पिव् धातु – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | अपिवत् | अपिवताम् | अपिवन् |
| मध्यमपुरुषः | अपियः | अपिवतम् | अपिवत |
| उत्तमपुरुषः | अपिवम् | अपिवाव | अपिवाम |
5. विधिलिङ् लकार, पा/पिव् धातु – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | पिवेत् | पिवेताम् | पिवेयुः |
| मध्यमपुरुषः | पिवे: | पिवेतम् | पिवेत |
| उत्तमपुरुषः | पिवेयम् | पिवेव | पिवेम |
(3) पठ्(पढ़ना) धातु परस्मैपदी
1. लट् लकार पठ धातु रूप – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पठति | पठत: | पठन्ति |
| मध्यम पुरुष | पठसि | पठथः | पठथ |
| उत्तम पुरुष | पठामि | पठावः | पठामः |
2. लोट् लकार पठ धातु रूप – अनुज्ञा
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पठतु | पठताम् | पठन्तु |
| मध्यम पुरुष | पठ | पठतम् | पठत |
| उत्तम पुरुष | पठानि | पठाव | पठाम |
3. लङ् लकार पठ धातु रूप – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अपठत् | अपठातम् | अपठन् |
| मध्यम पुरुष | अपठः | अपठतम् | अपठत |
| उत्तम पुरुष | अपठम् | अपठाव | अपठाम |
4. विधिलिङ् लकार पठ धातु रूप – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पठेत् | पठेताम् | पठेयुः |
| मध्यम पुरुष | पठेः | पठेतम् | पठेत |
| उत्तम पुरुष | पठेयम् | पठेव | पठेम |
5. लृट् लकार पठ धातु रूप – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पठिष्यति | पठिष्यतः | पठिष्यन्ति |
| मध्यम पुरुष | पठिष्यसि | पठिष्यथः | पठिष्यथ |
| उत्तम पुरुष | पठिष्यामि | पठिष्यावः | पठिष्यामः |
(4) नम् (झुकना) धातु परस्मैपदी
1. लट् लकार नम् धातु – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नमति | नमतः | नमन्ति |
| मध्यम पुरुष | नमसि | नमथः | नमथ |
| उत्तम पुरुष | नमामि | नमावः | नमामः |
2. लृट् लकार नम् धातु – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नंस्यति | नंस्यतः | नंस्यन्ति |
| मध्यम पुरुष | नंस्यसि | नंस्यथः | नंस्यथ |
| उत्तम पुरुष | नंस्यामि | नंस्यावः | नंस्यामः |
3. लङ् लकार नम् धातु – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अनमत् | अनमताम् | अनमन् |
| मध्यम पुरुष | अनमः | अनमतम् | अनमत |
| उत्तम पुरुष | अनमम् | अनमाव | अनमाम |
4. विधिलिङ् लकार नम् धातु – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नमेत् | नमेताम् | नमेयुः |
| मध्यम पुरुष | नमेः | नमेतम् | नमेत |
| उत्तम पुरुष | नमेयम् | नमेव | नमेम |
5. आशीर्लिङ् लकार नम् धातु – आशीर्वाद देना
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नम्यात् | नम्यास्ताम् | नम्यासुः |
| मध्यम पुरुष | नम्याः | नम्यास्तम् | नम्यास्त |
| उत्तम पुरुष | नम्यासम् | नम्यास्व | नम्यास्म |
(5) गम् (गच्छ्) (जाना) धातु परस्मैपदी Sanskrit Vyakaran Dhatu Roop PDF
1. लट् लकार – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | गच्छति | गच्छतः | गच्छन्ति |
| मध्यमपुरुषः | गच्छसि | गच्छथः | गच्छथ |
| उत्तमपुरुषः | गच्छामि | गच्छावः | गच्छामः |
2. लृट् लकार – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | गमिष्यति | गमिष्यतः | गमिष्यन्ति |
| मध्यमपुरुषः | गमिष्यसि | गमिष्यथः | गमिष्यथ |
| उत्तमपुरुषः | गमिष्यामि | गमिष्यावः | गमिष्यामः |
3. लोट् लकार – अनुज्ञा
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | गच्छतु/गच्छतात् | गच्छताम् | गच्छन्तु |
| मध्यमपुरुषः | गच्छ/गच्छतात् | गच्छतम् | गच्छत |
| उत्तमपुरुषः | गच्छानि | गच्छाव | गच्छाम |
4. लङ् लकार – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | अगच्छत् | अगच्छताम् | अगच्छन् |
| मध्यमपुरुषः | अगच्छः | अगच्छतम् | अगच्छत |
| उत्तमपुरुषः | अगच्छम् | अगच्छाव | अगच्छाम |
5. विधिलिङ् लकार – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | गच्छेत् | गच्छेताम् | गच्छेयुः |
| मध्यमपुरुषः | गच्छेः | गच्छेतम् | गच्छेत |
| उत्तमपुरुषः | गच्छेयम् | गच्छेव | गच्छेम |
(6) अस् (होना) धातु परस्मैपदी
1. लट् लकार अस् धातु – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अस्ति | स्तः | सन्ति |
| मध्यम पुरुष | असि | स्थः | स्थ |
| उत्तम पुरुष | अस्मि | स्वः | स्मः |
2. लृट् लकार अस् धातु – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | भविष्यति | भविष्यतः | भविष्यन्ति |
| मध्यम पुरुष | भविष्यसि | भविष्यथः | भविष्यथ |
| उत्तम पुरुष | भविष्यामि | भविष्यावः | भविष्यामः |
3. लोट् लकार अस् धातु – अनुज्ञा
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अस्तु | स्ताम् | सन्तु |
| मध्यम पुरुष | एधि | स्तम् | स्त |
| उत्तम पुरुष | असानि | असाव | असाम |
4. लङ् लकार अस् धातु – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | आसीत् | आस्ताम् | आसन् |
| मध्यम पुरुष | आसीः | आस्तम् | आस्त |
| उत्तम पुरुष | आसम् | आस्व | आस्म |
5. विधिलिङ् लकार अस् धातु – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | स्यात् | स्याताम् | स्युः |
| मध्यम पुरुष | स्याः | स्यातम् | स्यात |
| उत्तम पुरुष | स्याम् | स्याव | स्याम |
(7) इष् (इच्छु) (इच्छा करना) धातु परस्मैपदी
1. लट् लकार इष् धातु – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| इथम पुरुष | इच्छति | इच्छतः | इच्छन्ति |
| मध्यम पुरुष | इच्छसि | इच्छथः | इच्छथ |
| उत्तम पुरुष | इच्छामि | इच्छावः | इच्छामः |
2. लृट् लकार इष् धातु – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| इथम पुरुष | एषिष्यति | एषिष्यतः | एषिष्यन्ति |
| मध्यम पुरुष | एषिष्यसि | एषिष्यथः | एषिष्यथ |
| उत्तम पुरुष | एषिष्यामि | एषिष्यावः | एषिष्यामः |
3. लोट् लकार इष् धातु – अनुज्ञा
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| इथम पुरुष | इच्छतात्/इच्छतु | इच्छताम् | इच्छन्तु |
| मध्यम पुरुष | इच्छ/इच्छतात् | इच्छतम् | इच्छत |
| उत्तम पुरुष | इच्छानि | इच्छाव | इच्छाम |
4. लङ् लकार इष् धातु – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| इथम पुरुष | ऐच्छत् | ऐच्छताम् | ऐच्छन् |
| मध्यम पुरुष | ऐच्छः | ऐच्छतम् | ऐच्छत |
| उत्तम पुरुष | ऐच्छम् | ऐच्छाव | ऐच्छाम |
5. विधिलिङ् लकार इष् धातु – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| इथम पुरुष | इच्छेत् | इच्छेताम् | इच्छेयुः |
| मध्यम पुरुष | इच्छेः | इच्छेतम् | इच्छेत |
| उत्तम पुरुष | इच्छेयम् | इच्छेव | इच्छेम |
(8) प्रच्छ (पृच्छ्) (पूछना) धातु परस्मैपदी
1. लट् लकार प्रच्छ् धातु – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पृच्छति | पृच्छतः | पृच्छन्ति |
| मध्यम पुरुष | पृच्छसि | पृच्छथः | पृच्छथ |
| उत्तम पुरुष | पृच्छामि | पृच्छावः | पृच्छामः |
2. लृट् लकार प्रच्छ् धातु – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | प्रक्ष्यति | प्रक्ष्यतः | प्रक्ष्यन्ति |
| मध्यम पुरुष | प्रक्ष्यसि | प्रक्ष्यथः | प्रक्ष्यथ |
| उत्तम पुरुष | प्रक्ष्यामि | प्रक्ष्यावः | प्रक्ष्यामः |
3. लङ् लकार प्रच्छ् धातु – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अपृच्छत् | अपृच्छताम् | अपृच्छन् |
| मध्यम पुरुष | अपृच्छः | अपृच्छतम् | अपृच्छत |
| उत्तम पुरुष | अपृच्छम् | अपृच्छाव | अपृच्छाम |
4. विधिलिङ् लकार प्रच्छ् धातु – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पृच्छेत् | पृच्छेताम् | पृच्छेयुः |
| मध्यम पुरुष | पृच्छेः | पृच्छेतम् | पृच्छेत |
| उत्तम पुरुष | पृच्छेयम् | पृच्छेव | पृच्छेम |
5. आशीर्लिङ् लकार प्रच्छ् धातु – आशीर्वाद देना
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पृच्छ्यात् | पृच्छ्यास्ताम् | पृच्छ्यासुः |
| मध्यम पुरुष | पृच्छ्याः | पृच्छ्यास्तम् | पृच्छ्यास्त |
| उत्तम पुरुष | पृच्छ्यासम् | पृच्छ्यास्व | पृच्छ्यास्म |
(9) दृश (देखना) धातु Sanskrit Vyakaran Dhatu Roop PDF
1. लट् लकार, दृश् / पश्य धातु – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | पश्यति | पश्यतः | पश्यन्ति |
| मध्यमपुरुषः | पश्यसि | पश्यथः | पश्यथ |
| उत्तमपुरुषः | पश्यामि | पश्यावः | पश्यामः |
2. लृट् लकार, दृश् / पश्य धातु – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | द्रक्ष्यति | द्रक्ष्यतः | द्रक्ष्यन्ति |
| मध्यमपुरुषः | द्रक्ष्यसि | द्रक्ष्यथः | द्रक्ष्यथ |
| उत्तमपुरुषः | द्रक्ष्यामि | द्रक्ष्यावः | द्रक्ष्यामः |
3. लोट् लकार, दृश् / पश्य धातु – अनुज्ञा
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | पश्यतु/पश्यतात् | पश्यताम् | पश्यन्तु |
| मध्यमपुरुषः | पश्य/पश्यतात् | पश्यतम् | पश्यत |
| उत्तमपुरुषः | पश्यानि | पश्याव | पश्याम |
4. लङ् लकार, दृश् / पश्य धातु – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | अपश्यत् | अपश्यताम् | अपश्यन् |
| मध्यमपुरुषः | अपश्यः | अपश्यतम् | अपश्यत |
| उत्तमपुरुषः | अपश्यम् | अपश्याव | अपश्याम |
5. विधिलिङ् लकार, दृश् / पश्य धातु – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुषः | पश्येत् | पश्येताम् | पश्येयुः |
| मध्यमपुरुषः | पश्येः | पश्येतम् | पश्येत |
| उत्तमपुरुषः | पश्येयम् | पश्येव | पश्येम |
(10) वस् (रहना) धातु परस्मैपदी
1. लट् लकार – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | वसति | वसत: | वसन्ति |
| मध्यम पुरुष | वससि | वसथः | वसथ |
| उत्तम पुरुष | वसामि | वसावः | वसामः |
2. लोट् लकार – अनुज्ञा
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | वसतु | वसताम् | वसन्तु |
| मध्यम पुरुष | वस | वसतम् | वसत |
| उत्तम पुरुष | वसानि | वसाव | वसाम |
3. लङ् लकार – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अवसत् | अवसातम् | अवसन् |
| मध्यम पुरुष | अवसः | अवसतम् | अवसत |
| उत्तम पुरुष | अवसम् | अवसाव | अवसाम |
4. विधिलिङ् लकार – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | वसेत् | वसेताम् | वसेयुः |
| मध्यम पुरुष | वसेः | वसेतम् | वसेत |
| उत्तम पुरुष | वसेयम् | वसेव | वसेम |
5. लृट् लकार – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | वत्स्यति | वत्स्यतः | वत्स्यन्ति |
| मध्यम पुरुष | वत्स्यसि | वत्स्यथः | वत्स्यथ |
| उत्तम पुरुष | वत्स्यामि | वत्स्यावः | वत्स्यामः |
(11) पत् (गिरना) धातु परस्मैपदी Sanskrit Vyakaran Dhatu Roop PDF
1. लट् लकार – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पतति | पततः | पतन्ति |
| मध्यम पुरुष | पतसि | पतथः | पतथ |
| उत्तम पुरुष | पतामि | पतावः | पतामः |
2. लोट् लकार – अनुज्ञा
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पततु | पतताम् | पतन्तु |
| मध्यम पुरुष | पत | पततम् | पतत |
| उत्तम पुरुष | पतानि | पताव | पताम |
3. लङ् लकार – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अपतत् | अपतताम् | अपतन् |
| मध्यम पुरुष | अपतः | अपततम् | अपतत |
| उत्तम पुरुष | अपतम् | अपताव | अपताम् |
4. विधिलिङ् लकार – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पतेत् | पतेताम् | पतेयुः |
| मध्यम पुरुष | पतेः | पतेतम् | पतेत |
| उत्तम पुरुष | पतेयम् | पतेव | पतेम |
5. लृट् लकार – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पतिष्यति | पतिष्यतः | पतिष्यन्ति |
| मध्यम पुरुष | पतिष्यसि | पतिष्यथः | पतिष्यथ |
| उत्तम पुरुष | पतिष्यामि | पतिष्यावः | पतिष्यामः |
(12) वद् (बोलना) धातु परस्मैपदी
1. लट् लकार – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | वदति | वदत: | वदन्ति |
| मध्यम पुरुष | वदसि | वदथः | वदथ |
| उत्तम पुरुष | वदामि | वदावः | वदामः |
2. लोट् लकार – अनुज्ञा
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | वदतु | वदताम् | वदन्तु |
| मध्यम पुरुष | वद | वदतम् | वदत |
| उत्तम पुरुष | वदानि | वदाव | वदाम |
3. लङ् लकार – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अवदत् | अवदातम् | अवदन् |
| मध्यम पुरुष | अवदः | अवदतम् | अवदत |
| उत्तम पुरुष | अवदम् | अवदाव | अवदाम |
4. विधिलिङ् लकार – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | वदेत् | वदेताम् | वदेयुः |
| मध्यम पुरुष | वदेः | वदेतम् | वदेत |
| उत्तम पुरुष | वदेयम् | वदेव | वदेम |
5. लृट् लकार – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | वहुवचन |
| प्रथम पुरुष | वदिष्यति | वदिष्यतः | वदिष्यन्ति |
| मध्यम पुरुष | वदिष्यसि | वदिष्यथः | वदिष्यथ |
| उत्तम पुरुष | वदिष्यामि | वदिष्यावः | वदिष्यामः |
(13) लभ् (प्राप्त करना) धातु परस्मैपदी Sanskrit Vyakaran Dhatu Roop PDF
1. लट् लकार (वर्तमान काल)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुष | लभते | लभेते | लभन्ते |
| मध्यमपुरुष | लभसे | लभेथे | लभध्वे |
| उत्तमपुरुष | लभे | लभावहे | लभामहे |
2. लृट् लकार (भविष्यत्)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुष | लप्स्यते | लप्स्येते | लप्स्यन्ते |
| मध्यमपुरुष | लप्स्यसे | लप्स्येथे | लप्स्यध्वे |
| उत्तमपुरुष | लप्स्ये | लप्स्यावहे | लप्स्यामहे |
3. लोट् लकार (अनुज्ञा)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुष | लभताम् | लभेताम् | लभन्ताम् |
| मध्यमपुरुष | लभस्व | लभेथाम् | लभध्वम् |
| उत्तमपुरुष | लभै | लभावहै | लभामहै |
4. लङ् लकार (भूतकाल)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुष | अलभत | अलभेताम् | अलभन्त |
| मध्यमपुरुष | अलभथाः | अलभेथाम् | अलभध्वम् |
| उत्तमपुरुष | अलभे | अलभावहि | अलभामहि |
5. विधिलिङ् लकार (चाहिए के अर्थ में)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुष | लभेत | लभेयाताम् | लभेरन् |
| मध्यमपुरुष | लभेथाः | लभेयाथाम् | लभेध्वम् |
| उत्तमपुरुष | लभेय | लभेवहि | लभेमहि |
(14) हन् (मारना) धातु परस्मैपदी
1. लट् लकार हन् धातु – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | हन्ति | हतः | घ्नन्ति |
| मध्यम पुरुष | हंसि | हथः | हथ |
| उत्तम पुरुष | हन्मि | हन्वः | हन्मः |
2. लृट् लकार हन् धातु – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | हनिष्यति | हनिष्यतः | हनिष्यन्ति |
| मध्यम पुरुष | हनिष्यसि | हनिष्यथः | हनिष्यथ |
| उत्तम पुरुष | हनिष्यामि | हनिष्यावः | हनिष्यामः |
3. लोट् लकार हन् धातु – अनुज्ञा
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | हन्तु/हतात् | हताम् | घ्नन्तु |
| मध्यम पुरुष | हतात्/जहि | हतम् | हत |
| उत्तम पुरुष | हनानि | हनाव | हनाम |
4. लङ् लकार हन् धातु – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अहन् | अहताम् | अघ्नन् |
| मध्यम पुरुष | अहन् | अहतम् | अहत |
| उत्तम पुरुष | अहनम् | अहन्व | अहन्म |
5. विधिलिङ् लकार हन् धातु – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | हन्यात् | हन्याताम् | हन्युः |
| मध्यम पुरुष | हन्याः | हन्यातम् | हन्यात |
| उत्तम पुरुष | हन्याम् | हन्याव | हन्याम |
(15) आस् (वैठना) धातु परस्मैपदी Sanskrit Vyakaran Dhatu Roop PDF
1. लट् लकार आस् धातु – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | आस्ते | आसाते | आसते |
| मध्यम पुरुष | आस्से | आसाथे | आद्ध्वे/आध्वे |
| उत्तम पुरुष | आसे | आस्वहे | आस्महे |
2. लृट् लकार आस् धातु – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | आसिष्यते | आसिष्येते | आसिष्यन्ते |
| मध्यम पुरुष | आसिष्यसे | आसिष्येथे | आसिष्यध्वे |
| उत्तम पुरुष | आसिष्ये | आसिष्यावहे | आसिष्यामहे |
3. लोट् लकार आस् धातु – अनुज्ञा
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | आस्ताम् | आसाताम् | आसताम् |
| मध्यम पुरुष | आस्स्व | आसाथाम् | आद्ध्वम्/आध्वम |
| उत्तम पुरुष | आसै | आसावहै | आसामहै |
4. लङ् लकार आस् धातु – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | आस्त | आसाताम् | आसत |
| मध्यम पुरुष | आस्थाः | आसाथाम् | आद्धध्वम्/आध्वम् |
| उत्तम पुरुष | आसि | आस्वहि | आस्महि |
5. विधिलिङ् लकार आस् धातु – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | आसीत | आसीयाताम् | आसीरन् |
| मध्यम पुरुष | आसीथाः | आसीयाथाम् | आसीध्वम् |
| उत्तम पुरुष | आसीय | आसीवहि | आसीमहि |
(16) नृत् (नाचना) धातु परस्मैपदी
1. लट् लकार नृत् धातु – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नृत्यति | नृत्यतः | नृत्यन्ति |
| मध्यम पुरुष | नृत्यसि | नृत्यथः | नृत्यथ |
| उत्तम पुरुष | नृत्यामि | नृत्यावः | नृत्यामः |
2. लृट् लकार नृत् धातु – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नर्त्स्यति/नर्तिष्यति | नर्त्स्यतः/नर्तिष्यतः | नर्त्स्यन्ति/नर्तिष्यन्ति |
| मध्यम पुरुष | नर्त्स्यसि/नर्तिष्यसि | नर्त्स्यथः/नर्तिष्यथः | नर्त्स्यथ/नर्तिष्यथ |
| उत्तम पुरुष | नर्त्स्यामि/नर्तिष्यामि | नर्त्स्यावः/नर्तिष्यावः | नर्त्स्यामः/नर्तिष्यामः |
3. लोट् लकार नृत् धातु – अनुज्ञा
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नृत्यतु/नृत्यतात् | नृत्यताम् | नृत्यन्तु |
| मध्यम पुरुष | नृत्य/नृत्यतात् | नृत्यतम् | नृत्यत |
| उत्तम पुरुष | नृत्यानि | नृत्याव | नृत्याम |
4. लङ् लकार नृत् धातु – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अनृत्यत् | अनृत्यताम् | अनृत्यन् |
| मध्यम पुरुष | अनृत्यः | अनृत्यतम् | अनृत्यत |
| उत्तम पुरुष | अनृत्यम् | अनृत्याव | अनृत्याम |
5. विधिलिङ् लकार नृत् धातु – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नृत्येत् | नृत्येताम् | नृत्येयुः |
| मध्यम पुरुष | नृत्येः | नृत्येतम् | नृत्येत |
| उत्तम पुरुष | नृत्येयम् | नृत्येव | नृत्येम |
(17) कथ् (कहना) धातु परस्मैपदी Sanskrit Vyakaran Dhatu Roop PDF
1. लट् लकार कथ् धातु – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कथयति | कथयतः | कथयन्ति |
| मध्यम पुरुष | कथयसि | कथयथः | कथयथ |
| उत्तम पुरुष | कथयामि | कथयावः | कथयामः |
2. लृट् लकार कथ् धातु – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कथयिष्यति | कथयिष्यतः | कथयिष्यन्ति |
| मध्यम पुरुष | कथयिष्यसि | कथयिष्यथः | कथयिष्यथ |
| उत्तम पुरुष | कथयिष्यामि | कथयिष्यावः | कथयिष्यामः |
3. लोट् लकार कथ् धातु – अनुज्ञा
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कथयतु/कथयतात् | कथयताम् | कथयन्तु |
| मध्यम पुरुष | कथय/कथयतात् | कथयतम् | कथयत |
| उत्तम पुरुष | कथयानि | कथयाव | कथयाम |
4. लङ् लकार कथ् धातु – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अकथयत् | अकथयताम् | अकथयन् |
| मध्यम पुरुष | अकथयः | अकथयतम् | अकथयत |
| उत्तम पुरुष | अकथयम् | अकथयाव | अकथयाम |
5. विधिलिङ् लकार कथ् धातु – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कथयेत् | कथयेताम् | कथयेयुः |
| मध्यम पुरुष | कथयेः | कथयेतम् | कथयेत |
| उत्तम पुरुष | कथयेयम् | कथयेव | कथयेम |
(18) कथ् के धातु रूप – आत्मनेपदी
1. लट् लकार कथ् धातु – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कथयते | कथयेते | कथयन्ते |
| मध्यम पुरुष | कथयसे | कथयेथे | कथयध्वे |
| उत्तम पुरुष | कथये | कथयावहे | कथयामहे |
2. लृट् लकार कथ् धातु – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कथयिष्यते | कथयिष्येते | कथयिष्यन्ते |
| मध्यम पुरुष | कथयिष्यसे | कथयिष्येथे | कथयिष्यध्वे |
| उत्तम पुरुष | कथयिष्ये | कथयिष्यावहे | कथयिष्यामहे |
3. लोट् लकार कथ् धातु – अनुज्ञा
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कथयताम् | कथयेताम् | कथयन्ताम् |
| मध्यम पुरुष | कथयस्व | कथयेथाम् | कथयध्वम् |
| उत्तम पुरुष | कथयै | कथयावहै | कथयामहै |
4. लङ् लकार कथ् धातु – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अकथयत | अकथयेताम् | अकथयन्त |
| मध्यम पुरुष | अकथयथाः | अकथयेथाम् | अकथयध्वम् |
| उत्तम पुरुष | अकथये | अकथयावहि | अकथयामहि |
5. विधिलिङ् लकार कथ् धातु – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कथयेत | कथयेयाताम् | कथयेरन् |
| मध्यम पुरुष | कथयेथाः | कथयेयाथाम् | कथयेध्वम् |
| उत्तम पुरुष | कथयेय | कथयेवहि | कथयेमहि |
(18) लभ् (प्राप्त करना) धातु आत्मनेपदी Sanskrit Vyakaran Dhatu Roop PDF
1. लट् लकार (वर्तमान काल)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुष | लभते | लभेते | लभन्ते |
| मध्यमपुरुष | लभसे | लभेथे | लभध्वे |
| उत्तमपुरुष | लभे | लभावहे | लभामहे |
2. लृट् लकार (भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुष | लप्स्यते | लप्स्येते | लप्स्यन्ते |
| मध्यमपुरुष | लप्स्यसे | लप्स्येथे | लप्स्यध्वे |
| उत्तमपुरुष | लप्स्ये | लप्स्यावहे | लप्स्यामहे |
3. लोट् लकार (अनुज्ञा)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुष | लभताम् | लभेताम् | लभन्ताम् |
| मध्यमपुरुष | लभस्व | लभेथाम् | लभध्वम् |
| उत्तमपुरुष | लभै | लभावहै | लभामहै |
4. लङ् लकार (भूतकाल)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुष | अलभत | अलभेताम् | अलभन्त |
| मध्यमपुरुष | अलभथाः | अलभेथाम् | अलभध्वम् |
| उत्तमपुरुष | अलभे | अलभावहि | अलभामहि |
5. विधिलिङ् लकार (चाहिए के अर्थ में)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथमपुरुष | लभेत | लभेयाताम् | लभेरन् |
| मध्यमपुरुष | लभेथाः | लभेयाथाम् | लभेध्वम् |
| उत्तमपुरुष | लभेय | लभेवहि | लभेमहि |
(19) लिख् (लिखना) धातु
1. लट् लकार (वर्तमान काल)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | लिखति | लिखतः | लिखन्ति |
| मध्यम पुरुष | लिखसि | लिखथः | लिखथ |
| उत्तम पुरुष | लिखामि | लिखावः | लिखामः |
2. लृट् लकार (भविष्यत्)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | लेखिष्यति | लेखिष्यतः | लेखिष्यन्ति |
| मध्यम पुरुष | लेखिष्यसि | लेखिष्यथः | लेखिष्यथ |
| उत्तम पुरुष | लेखिष्यामि | लेखिष्यावः | लेखिष्यामः |
3. लोट् लकार (अनुज्ञा)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | लिखतात्/लिखतु | लिखताम् | लिखन्तु |
| मध्यम पुरुष | लिख/लिखतात् | लिखतम् | लिखत |
| उत्तम पुरुष | लिखानि | लिखाव | लिखाम |
4. लङ् लकार (भूतकाल)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अलिखत् | अलिखताम् | अलिखन् |
| मध्यम पुरुष | अलिखः | अलिखतम् | अलिखत |
| उत्तम पुरुष | अलिखम् | अलिखाव | अलिखाम |
5. विधिलिङ् लकार (चाहिए के अर्थ में)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | लिखेत् | लिखेताम् | लिखेयुः |
| मध्यम पुरुष | लिखेः | लिखेतम् | लिखेत |
| उत्तम पुरुष | लिखेयम् | लिखेव | लिखेम |
(20) कृ (करना) धातु Sanskrit Vyakaran Dhatu Roop PDF
1. लट् लकार कृ धातु – वर्तमान काल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | करोति | कुरुतः | कुर्वन्ति |
| मध्यम पुरुष | करोषि | कुरुथः | कुरुथ |
| उत्तम पुरुष | करोमि | कुर्वः | कुर्मः |
2. लृट् लकार कृ धातु – भविष्यत्
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | करिष्यति | करिष्यतः | करिष्यन्ति |
| मध्यम पुरुष | करिष्यसि | करिष्यथः | करिष्यथ |
| उत्तम पुरुष | करिष्यामि | करिष्यावः | करिष्यामः |
3. लोट् लकार कृ धातु – अनुज्ञा
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कुरुतात्/करोतु | कुरुताम् | कुर्वन्तु |
| मध्यम पुरुष | कुरु/कुरुतात् | कुरुतम् | कुरुत |
| उत्तम पुरुष | करवाणि | करवाव | करवाम |
4. लङ् लकार कृ धातु – भूतकाल
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अकरोत् | अकुरुताम् | अकुर्वन् |
| मध्यम पुरुष | अकरोः | अकुरुतम् | अकुरुत |
| उत्तम पुरुष | अकरवम् | अकुर्व | अकुर्म |
5. विधिलिङ् लकार कृ धातु – चाहिए के अर्थ में
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कुर्यात् | कुर्याताम् | कुर्युः |
| मध्यम पुरुष | कुर्याः | कुर्यातम् | कुर्यात |
| उत्तम पुरुष | कुर्याम् | कुर्याव | कुर्याम |
| क्र.सं. | विषय-सूची | Download PDF |
| 1 | वर्ण विचार व उच्चारण स्थान | Click Here |
| 2 | संधि – विच्छेद | Click Here |
| 3 | समास | Click Here |
| 4 | कारक एवं विभक्ति | Click Here |
| 5 | प्रत्यय | Click Here |
| 6 | उपसर्ग | Click Here |
| 7 | शब्द रूप | Click Here |
| 8 | धातु रूप | Click Here |
| 9 | सर्वनाम | Click Here |
| 10 | विशेषण – विशेष्य | Click Here |
| 11 | संख्या ज्ञानम् | Click Here |
| 12 | अव्यय | Click Here |
| 13 | लकार | Click Here |
| 14 | माहेश्वर सूत्र | Click Here |
| 15 | समय ज्ञानम् | Click Here |
| 16 | विलोम शब्द | Click Here |
| 17 | संस्कृत सूक्तय | Click Here |
| 18 | छन्द | Click Here |
| 19 | वाच्य | Click Here |
| 20 | अशुद्धि संषोधन | Click Here |
| 21 | संस्कृत अनुवाद | Click Here |
| 22 | संस्कृत शिक्षण विधियां | Click Here |
| 23 | Download Full PDF | Click Here |
“दोस्तों यदि आपको हमारे द्वारा उपलब्ध करवाई गई पोस्ट पसंद आई हो तो इसे अपने दोस्तों के साथ जरुर शेयर करना ।। ये पोस्ट आपको कैसी लगी कमेंट करके जरूर बताए। ।।। धन्यवाद”
वहुत अच्छा है
हमे धातुरूप पढाई के लिए आसान है धन्यवाद